Utopia
Człowiek od zawsze kreował wizję ideału, idylli, która była utopią. Nie tak dawno były takimi wizjami miasto Chrystiania, wyspa Wight lub kibuce czy też inne idealne miejsca, które łączyła nowa wizja: tej samej, ale odmienionej przestrzeni lub ulokowanej gdzieś indziej oraz przyszłości: teraz i kiedyś. Przyszłość to przyszłość inna od świata aktualnego, chociaż lubiąca się przeglądać w wyidealizowanej przeszłości, nierzadko połączona z wolnością i szczęściem, często z wyobrażonym porządkiem społecznym lub anarchią, eugeniką czy też językiem łączącym wszystkich ludzi.
W latach 40-tych XX wieku niektórzy filozofowie widząc słabość wszelkich rewolucyjnych przemian doradzali, aby najszczęśliwszą wizją przyszłości człowieka było nic innego jak jego bierność i poddanie się upływającemu życiu, bez jakichkolwiek pragnień, bez poczucia potrzeby spełnienia. Aktualnie główną wizją przyszłości jest nieśmiertelność człowieka, lub przynajmniej jego długowieczność oraz, co ciekawe, nie tyle zmiana świata, co jego opuszczenie. Szukamy nowych miejsc w kosmosie, przestrzeni odpowiadającej warunkom panującym na Ziemi i mniej pokładamy nadziei w kolejne reformy, w nowe systemy, a współczesne powieści s-f przedstawiają wymyślone światy, które są pozbawione czasu, chociaż wciąż oparte na takich opisach, które mieszczą się w ziemskich wyobrażeniach człowieka nie proponując jednocześnie nic nowego. Takie wymyślone światy, marzenia i obietnice idealnego miejsca istniały także już wcześniej we wszystkich znanych religiach, człowiek wykreował również i mit Arkadii czy też Pól Elizejskich, od których zresztą wzięły nazwę te słynne, paryskie. Marzenia objęły też Eldorado czy też czytelne były w niemalże rewolucyjnych wizjach idealnego miasta Platona. Z kolei, pesymistyczne, literackie dystopie takie, jak utwory A. Huxleya, G. Orwella, I. Levina czy P. K. Dicka na równi z kinematografią przedstawiały wizje przegranej jak i walki o lepszy świat.
F. Pohl, I. Asimov, G. W. Leibniz, Wolter, D. Diderot, E. Kant, Theodor W. Adorno, Z. Bauman, K. Marx, Ch. Montesquieu, T. More, F. Bacon, T. Campanella, F. Godwin, Fenelon, Sait-Simeon, R. Owen, Marie Howland, B. W. Richardson, E. Bellamy, W. Morris, E. Howard, H. G. Wells, A. Chayanov i Jewgienij Zamiatin, a nawet Rabelais, J. Verne i A. Rimbaud, Mussolini i Hitler, Leon Battista Alberti, Ayn Rand promująca egoizm i obiektywną rzeczywistość czy Ernest Callenbach i “Ecotopia” – to tylko kilka nazwisk związanych z utopijnymi wizjami, albo z ich analizą. Wchodząc w nowy, XXI wiek filozofowie wiele uwagi poświęcili utopiom kojarzącym się z XX wiekiem, z totalitaryzmami oraz z futuryzmem. Nieśmiertelność, sztuczna inteligencja, transplantacje, a we wciąż istniejącej telewizji niezmiernie wyobraźnię pobudza co pewien czas zamrażający się w nadziei na lepsze czasy i nieśmiertelność Louis de Funès w filmie “Hibernatus” z 1969 roku. Równocześnie w Kalifornii powstał w 2008 roku Singularity University zajmujący się m.in. technologiczną osobliwością. Czy wiemy co to znaczy?
E.K.
